Jubeoù Breizh

E koad, e maen pe en houarn zoken, e oa ar jubeoù-se. Teir lodenn ac'h a d'ober ar jube : ar c'hael en traoñ, an dribunell a-us dezhañ ha strollad hon Salver kroazstaget etre ar Werc'hez ha sant Yann a glokae an arvest. Herzel a rae ar c'hael ouzh an dud da vont er chantele met, dre ma oa dantelezet, ne vire ket oute da welout ar beleg ouzh an aoter ha da heuliañ an oferenn. Dre ur viñs koad pe dre ur viñs maen en ur piler, e c'halled pignad en dribunell hag ac'hane ec'h embanne ar beleg an Aviel e yezh ar vro pe e prezegenne. Eno ivez en em stalie al laz-kanañ, pa veze unan.

Kaer-eston eo ar jubeoù rak kizellet e oa pep tra gant skeudennoù frouezh, delioù, loened, ha zoken tudennoù iskis pe lu hag ouzhpenn-se e oa an holl draoù-se livet-flamm evel ma oa ar c'hiz er Grennamzer. Alies e veze kaeraet an dribunell, eus tu an nev, gant panelloù liesliv, warne taolennoù a bep seurt, peurliesañ o tiskouez an daouzek abostol.

Heñvel a-walc'h eo ar jubeoù ouzh ikonostazoù an ilizoù ortodoks pe an ilizoù katolik a ra gant al lid gresianeg pe lidoù all ar reter. En ilizoù-se avat, ez eus rideozoù ouzhpenn hag a vez serret e-pad ar goñsekrasion hag ar gorreoù. Ur skouer gaer a ikonostaz a c'hell bezañ gwelet en iliz Sant-Juluan-ar-Paour e Pariz. A-wechoù pa wel an dud ur jube klok en un iliz, e kred dezho emaint en un iliz ortodoks ! 

Gant Sened-meur Tranta (1545-1563) e voe divizet, evit diarbenn abegadennoù ar brotestanted, denesaat ar bobl ouzh ar gloer ha gant-se e kroged da zistrujañ ar jubeoù e pep lec'h er gristeniezh katolik. Savetaet zo un toullad jubeoù memestra, dreist-holl er chapelioù prevez rak o ferc'henned ne oant ket dalc'het da sentiñ ouzh ar pab pe an eskibien evel ma oa personed ar parrezioù. Alies e voe diblaset an dribunell betek traoñ an iliz evel e Lokmaria Benac'h, e Lokenvel pe e Sant-Wenn) hag a-wechoù lakaet an ograou warni (evel e Plouzevede). Miret eo bet alies ar groaz gant ar Werc'hez ha sant Yann d'ober ar pezh a vez anvet un Treust a Enor (« poutre de gloire » e galleg), evel e Lambaol-Gwimilio, Perroz-Gireg, Gwimaeg hag en ur bern lec'hioù all.

Fentus eo soñjal penaos eo bet miret ar jubeoù dreist-holl er broioù protestant ne oant ket chalet gant gourc'hemennoù ar pab hag ez int aet hogos da get er broioù katolik. En Italia da skouer ne chom nemet unan, en Albugnano. E Bro-C'hall ne chom nemet un tregont bennak hag e Breizh un ugent bennak, hogos holl e Breizh-Izel (daou hepken e Breizh-Uhel, e Lambal hag e Roc'h an Argoed, karetañ keriadenn ar C'hallaoued e 2016), da lavarout eo ez eo ugent gwech stankoc'h ar jubeoù e Breizh-Izel eget e Bro-c'hall.

Setu amañ, en urzh al lizherenneg, roll ar parrezioù e-lec'h e c'hellit mont da welout jubeoù e Breizh, mar karit : Benac'h, (ar) Faoued e Bro-Wened, (ar) Folgoed, Goulc'hen, Kastell-Paol, Kemperle, Lambal, Lokenvel, Melrant, (ar) Merzher-Salaün, Pellann, Plounevez-ar-Faou, Ploubêr, Plouvorn, Gwitevede, Plunered, Prizieg, Roc'h-an-Argoed, (ar) Roc'h-Morvan, Sant-Wenn. 

Peadra zo da weladenniñ eta en hon bro evit karourien an arzh breizhek.